Nota biograficzna opracowana w ramach programu NIEPODLEGŁA

Wojciech Korfanty (1873-1939), polityk, działacz narodowy i niepodległościowy, redaktor i publicysta, wydawca górnośląskiego „Polaka”, poseł do Reichstagu, polski komisarz plebiscytowy na Górnym Śląsku, faktyczny dyktator III powstania śląskiego, poseł na Sejm RP oraz do Sejmu Śląskiego, przywódca Chadecji, sądzony i skazany w procesie brzeskim, od 1935 roku na emigracji w Czechosłowacji, współtwórca opozycyjnego wobec sanacji tzw. Frontu Morges, wiosną 1939 roku powrócił do kraju, gdzie wkrótce zmarł.

Wojciech Korfanty urodził się 20 kwietnia 1873 roku w miejscowości Sadzawka (dzisiejsze Siemianowice Śląskie) na Górnym Śląsku. Wychowany w górniczej rodzinie od najmłodszych lat Korfanty przejawiał żywe zainteresowanie sprawą polskiego odrodzenia narodowego na niemieckim wówczas Śląsku. Miał to być pierwszy krok ku zjednoczeniu tej dzielnicy z Polską, w której odrodzenie i powrót na mapy Europy Korfanty głęboko wierzył. Swymi ideami starał się zarazić jak największe grono zamieszkujących Górny Śląsk rodaków, publikując m.in. liczne artykuły na łamach redagowanych przez siebie gazet – „Górnoślązaka” oraz „Polaka”. W roku 1902 za cykl antyniemieckich, według władz, publikacji Korfanty trafił na pewien czas do więzienia we Wronkach. Jednak z obranej przez siebie drogi nie zamierzał już zawracać. Coraz bardziej angażował się w politykę i związał się z kierowanym przez Romana Dmowskiego obozem narodowym. O polskie interesy dbał także będąc m.in. długoletnim posłem do Reichstagu, a także pruskiego Landtagu. W październiku 1918 roku, w momencie gdy klęska Niemiec w I wojnie światowej była już w zasadzie przesądzona, Korfanty wystąpił w parlamencie niemieckim z apelem, w którym żądał, aby ziemie polskie przyłączone przed dziesiątkami lat do Prus w wyniku rozbiorów miały prawo znaleźć się w odradzającej się Rzeczypospolitej.

W wyniku postanowień konferencji pokojowej w Paryżu o przynależności państwowej Górnego Śląska miał zadecydować plebiscyt, w którym mieszkańcy tej dzielnicy mieli opowiedzieć się za Polską bądź Niemcami. Oczywistym było, że ze strony Warszawy komisarzem plebiscytowym odpowiedzialnym za kampanię i agitację na rzecz Polski oraz za dbanie o interesy polskiej ludności zostanie Korfanty. Nie mogąc pogodzić się z planowanym podziałem Górnego Śląska po przeprowadzonym w marcu 1921 r. plebiscycie, w którym za Polską padło mniej głosów, Polacy chwycili za broń, wywołując III powstanie śląskie. Na ich czele, poczuwając się do odpowiedzialności, stanął Korfanty. Dzięki zrywowi oraz skutecznej polityce Korfantego mocarstwa podzieliły Górny Śląsk w taki sposób, że najbardziej uprzemysłowione tereny tej dzielnicy trafiły do Polski. Sam Korfanty, będąc faktycznym dyktatorem powstania, na zawsze zapisał się w legendzie walk Ślązaków o wolność i prawo do polskości.

W Drugiej Rzeczypospolitej Korfanty kontynuował swą działalność polityczną i dziennikarską. Związany początkowo ze środowiskiem narodowej demokracji z czasem został liderem całej, nie tylko śląskiej, chadecji. Będąc do roku 1930 posłem na Sejm RP, był on – nie tylko na forum parlamentu – ostrym przeciwnikiem obozu Józefa Piłsudskiego. Latem 1922 roku planowano, w opozycji do Naczelnika Państwa, aby Korfanty został premierem, czego ostatecznie nie udało się zrealizować. Po zamachu majowym i przejęciu władzy w państwie przez Piłsudskiego Korfanty nie przestał krytykować jego poczynań. W 1930 roku został zatrzymany i osadzony w twierdzy brzeskiej. W 1935 roku wyemigrował do Czechosłowacji i zaangażował się w prace tzw. Fortu Morges, któremu patronowali Ignacy Paderewski oraz gen. Władysław Sikorski. Wiosną 1939 roku Korfanty wrócił do Polski, po czym rychło został aresztowany. Zwolniony z więzienia z powodu ciężkiej choroby zmarł 17 sierpnia 1939 roku.

Autor: dr Krzysztof Kloc